Hans Alders: 'Verlies van biodiversiteit raakt bedrijven in hun kern'

De kreet 'Red het oerwoud' is niets nieuws. Al dertig jaar roepen natuurbeschermers dat het fout gaat met het oerwoud en dat tal van dieren en planten dreigen uit te sterven. Wel nieuw is het gevoel van urgentie dat nu heerst, zegt voorzitter van de Taskforce Biodiversiteit en Natuurlijke Hulpbronnen Hans Alders in een gesprek met Change Magazine.

Door Maartje Smeets en Danielle van Gils

"Het lijkt erop dat men beseft dat het 5 voor 12 is. Het bedrijfsleven bijvoorbeeld denkt in grondstoffen. Als de voorradigheid daarvan in het geding komt, raakt dat de kern van hun bestaansrecht. Dat is reden voor grote bedrijven als Nutreco, DSM en KLM om nu te zeggen: "We moeten duurzamer gaan werken, willen we onze business niet in gevaar brengen." Er wordt dus gedacht in economische termen als het gaat om de waarde van het behoud van biodiversiteit. Dat is een groot verschil met pak 'm beet vijftien jaar geleden."

Een ander verschil is volgens Alders dat er actief wordt gezocht naar mogelijkheden en kansen om het tij te keren. Waar de discussie zich aan het eind van de vorige eeuw vooral toespitste op CO2-emissies, wordt nu veel breder gekeken naar de structurele zaken die ten grondslag liggen aan klimaatverandering en verlies van biodiversiteit. Daarbij overheerst niet het doemscenario, maar het idee dat de mens het tij kan keren.

Alders: "Met 'de aarde gaat ten onder' krijg je niemand gemotiveerd. We moeten juist tussen de oren krijgen dat mensen met hun gedrag en bezigheden het verschil kunnen maken. Dat wordt ook opgepikt. Bedrijven zijn bezig met na te denken over de vraag: Hoe komen we tot verandering? Zo doet de KLM studies naar vliegtuigbrandstof op basis van zeewier en wil DSM duurzaam omgaan met natuurlijke hulpbronnen zoals niet hernieuwbare grondstoffen en zoekt het bedrijf tegelijkertijd naar maakbare alternatieven. Aan de Taskforce de taak dit soort initiatieven bij elkaar te brengen zodat er kennis gedeeld kan worden. Wat speelt er internationaal? Welke studies zijn er verschenen en hoe kunnen we die in de praktijk toepassen? Het is de taak van de Taskforce Biodiversiteit de hele beweging een kontje te geven."

De verwarring die ontstond door een discussie over klimaatverandering en precieze cijfers, heeft volgens Alders geen invloed op de urgentie die gevoeld wordt wat betreft het verlies van biodiversiteit. "Er is ongekend veel studiemateriaal voorhanden als het gaat over biodiversiteit. Er bestaat geen discussie over het feit dat ecosystemen en soorten bedreigd worden door menselijk handelen. We moeten wel weten wat we eraan kunnen doen. De dreiging op zich is geen discussiepunt meer, dus daar richten we ons ook niet meer op. We richten ons op de vraag hoe we die bedreiging kunnen keren."

De Taskforce is een resultaat van de vorige kabinetsformatie. In opdracht van de ministeries van LNV, VROM en OS is in januari 2009 de Taskforce Biodiversiteit en Natuurlijke Hulpbronnen ingesteld. Deze taskforce, die bestaat uit mensen uit het bedrijfsleven, de wetenschap, maatschappelijke organisaties en bestuurders van gemeenten en provincies, gaat het kabinet in de komende twee jaar concrete maatregelen aanreiken voor het behoud van biodiversiteit en het duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen.

Het idee was dat de Taskforce een instrument zou zijn om het bedrijfsleven om de tafel te krijgen en gezamenlijk te bekijken hoe uitputting van grondstoffen en regio's en de teloorgang van biodiversiteit gekeerd zou kunnen worden. De val van het kabinet belemmert de Taskforce niet in haar werk. Alders: "De politieke partijen hebben inmiddels een brief van ons gekregen waarin we benadrukken hoe belangrijk aandacht voor biodiversiteitsverlies is. We bereiden een brief voor, voor de nieuwe formateur waarin onze doelstellingen en ambities herhaald worden. Het nieuwe kabinet krijgt van ons een eindrapport met onze bevindingen. Zo hopen we politici te overtuigen van het belang om zuinig om te springen met de natuur wereldwijd, maar ook dichtbij."

Niet alleen politiek en bedrijfsleven, ook de gewone burger moet zich bewust zijn van de  consequenties die zijn of  eet- en leefgedrag  wereldwijd hebben. Biodiversiteit is echter niet een woord dat bij iedereen meteen een bel doet rinkelen. 


Bepaalde tonijnsoorten worden door overbevissing met uisterven bedreigd.

"Biodiversiteit is inderdaad een redelijk abstract containerbegrip", zegt Alders. "Maar als je uitlegt dat het gaat om het behoud van regenwoud waar wij bijvoorbeeld voor veel van onze medicijnen van afhankelijk zijn, of over vissen in de oceaan die met uitsterven bedreigd worden door overbevissing, dan komt de boodschap wel aan. De natuur biedt grondstoffen en voedsel waardoor wij prettig kunnen leven. Als dat bedreigd wordt, komt die voedsel- en grondstofzekerheid in het geding. We streven naar een gezamenlijk besef van noodzaak. Dan komen mensen in beweging en zijn ze bereid actie te ondernemen of hun gedrag te veranderen."

Het lijkt een beetje treurig dat mensen nauwelijks bereid zijn in beweging te komen tot ze de effecten van biodiversiteitsverlies in hun eigen leven of eigen portemonnee voelen. Toch liggen juist daar volgens Alders de beste kansen om het tij te keren. "We hebben de natuur altijd als een economisch goed gebruikt. Grondstoffen, hout, land, vissen. Het is allemaal handel. Waar we nu naartoe moeten is de waarde daarvan doorvertalen naar de consument zodat die zich meer bewust wordt wat het betekent als er een boom gekapt wordt voor zijn of haar nieuwe tuintafel.  We zijn nu op een punt dat uitputting dreigt en dat het niet meer vanzelfsprekend is dat we die boom uit het bos kunnen halen."

Jaar van de Biodiversiteit
In 2007 hebben de partijen en de VN besloten dat 2010 het jaar van de biodiversiteit wordt. Dit jaar wordt wereldwijd aandacht gevraagd voor het belang van de rijkdom van dieren, planten en organismen. Omdat we een steeds groter beslag leggen op de natuur (door bijvoorbeeld boskap of ongebreidelde visvangst) gaat biodiversiteit verloren in een alarmerend tempo. In 1992 is het biodiversiteitsverdrag Convention on Biological Diversity (CBD) opgezet. In 2002 is afgesproken dat dit verlies in 2010 een halt moet worden toegeroepen. Dit is afgesproken in het 2010 Biodiversity Target. Dat doel wordt echter niet gehaald. Door klimaatverandering, import van exotische soorten, overconsumptie en niet duurzame productie, aantasting, vervuiling en opsplitsing van ecosystemen neemt de biodiversiteit af. Dier- en plantensoorten worden bedreigd of sterven uit en ecosystemen verliezen hun functionaliteit. De afname van biodiversiteit heeft nu al een negatief effect op voedselzekerheid en gezondheid, op de zekerheid van energie en schoon water. Kijk naar de kust van Canada. Daar is door overbevissing geen kabeljauw meer te bekennen. En dat herstelt zich ook niet, want het ecologisch evenwicht is veranderd.

Coalitie biodiversiteit
Naast de Taskforce biodiversiteit bestaat de Coalitie biodiversiteit. Dit is een platform van bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties. Enkele partners van de Coalitie Biodiversiteit zijn: Artis, de gemeentes Amersfoort, Amsterdam, Groningen en Leiden, Hortus Botanicus Leiden, Naturalis, provincies Drenthe, Friesland en Noord-Brabant, Staatsbosbeheer en Vereniging Natuurmonumenten, alsmede diverse bedrijven en organisaties - waaronder Change Magazine. Bekijk de volledige lijst hier.
De Rijksoverheid heeft EUR 200.000,- beschikbaar gesteld voor gezamenlijke activiteiten van Coalitiepartners in het Jaar van de Biodiversiteit. Prinses Irene is de beschermvrouwe van deze coalitie. Zij denkt dat de mensheid het contact met de natuur is kwijtgeraakt, met ernstige consequenties tot gevolg. "Als mens zijn we deel van de natuur en daarmee van de biodiversiteit. Echter, velen van ons zijn van de natuur in onszelf en die om ons heen vervreemd geraakt. We hebben een te dominante plek ingenomen, met catastrofale gevolgen ook voor onze eigen mentale en fysieke gezondheid."

Bronnen voor meer informatie:

 

12 april 2010

Dit artikel van Change Magazine is door onze eigen redactie vervaardigd. Het is vrij te gebruiken, gaarne met bronvermelding. U kunt zich ook gratis abonneren op Change Magazine. Het volgende nummer ontvangt u zonder kosten in de brievenbus.

Domein: Biodiversiteit

Zoekwoorden: Alders, coalitie, Taskforce, biodiversiteit, soortenrijkdom, uitsterven, oerwoud.