Historisch pand gaat energie geven

Hoe maak je een historisch pand van de NS groen en duurzaam? Die vraag stelde hoofdredacteur van Change Magazine Baud Schoenmaeckers zichzelf. Hij wil met het project Seinwezen laten zien dat verminderen van klimaatverandering ook op particulier initiatief en lokale schaal mogelijk is. ChangeMagazine.nl volgt het project.

Schoenmaeckers houdt met zijn klimaatbureau Synergos Communicatie inmiddels 12 jaar kantoor in het Seinwezen en werd onlangs mede-eigenaar van het gebouw. Samen met wethouder volkshuisvesting Jan Nieuwenburg gaf hij in november de aftrap voor de verduurzaming van het pand.

Het Seinwezen ligt in Haarlem tussen een oude woonbuurt en het spoor. Treinreizigers vanuit de richting Leiden kunnen het pand vlak voor Haarlem Centraal zien liggen (bij manege Vosse). Schoenmaeckers: "Toen duidelijk werd dat het pand op de markt kwam, ging ik nadenken over de mogelijkheden. Omdat het een oud pand is, lijken die beperkt tot een grondige renovatie. Maar wat mij betreft kan het Seinwezen een voorbeeld zijn van industrieel erfgoed dat een groene toekomst krijgt."

De gemeente steunt de plannen. Wethouder Nieuwenburg is onder de indruk van het feit dat  de financiering is rondgekomen met particuliere investeerders. "Ik verleen graag mijn steun aan mensen die juist in deze economisch onzekere tijden hun nek uit durven steken. De ambities met het Seinwezen zijn groots. Wat me als wethouder volkshuisvesting in het bijzonder aanspreekt, is dat het niet alleen gaat over energiebesparing, maar dat het plan ook een sociaal gezicht heeft. Het pand wordt teruggegeven aan de buurt en gaat letterlijk en figuurlijk energie geven."

De Haarlemse Methode

Seinwezen is onderdeel van 'De Haarlemse Methode':  een grootschalige opzet van energiebesparing in de gebouwde omgeving. Onlangs kreeg 'De Haarlemse Methode' van het Rijk een prijs van 350.000,- ter ondersteuning van de plannen. Voor de realisatie is een consortium opgericht waarin onder meer netwerkbeheerder Liander, woningcorporaties, de gemeente Haarlem en Alterra Vastgoedfonds samenwerken om 2000 tot 3500 woningen in 2015 energiezuiniger te maken. Het Seinwezen is een van de projecten binnen deze zogenaamde Blok voor Blok-aanpak en werkt samen met de gemeente, Liander, architecten, isolatie-adviseurs, de  Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting en de buurt.

Smart Grid voor decentrale energie

Het Seinwezen moet niet alleen energiezuinig worden, het moet ook decentraal energie gaan opwekken en leveren. Hiervoor wordt met de buurt en Liander, nagedacht over bjivoorbeeld zonne-energie, biomassa (met paardenpoep van de naastgelegen manege), warmte-koude-opslag. De extra opgewekte energie moet via een slim energienetwerk beschikbaar komen voor de buurt.

In Nederland wordt op kleine schaal geëxperimenteerd met dit zogenaamde smart grid (onder meer in Groningen).  Het Seinwezen zou het eerste voorbeeld zijn van een historisch pand dat een bron van energie voor een buurt vormt. Niet alleen Liander denkt hierover mee, ook onderzoeksbureau Ecofys verleent zijn medewerking.

Financiering voor het project

Zoals altijd, is ook bij het Seinwezenproject geld een belangrijke kwestie. Want zo'n particulier project is leuk, maar wie gaat dat betalen? Voor de aankoop van het pand zijn particuliere investeerders aangezocht. Voor de start van de verduurzaming is een systeem van certificaten opgezet. Voor € 1000 kan iedereen die dat wil een van de 150 certificaten kopen en investeren in de groene plannen tegen een mooie rente.

Schoenmaeckers: "Banken zijn door de economische crisis steeds meer aan strenge regels gebonden waardoor hun speelruimte bijna nihil is. Ze zijn dan ook zeer terughoudend met leningen. Ik wil laten zien dat een gewone ondernemer, of burger ook buiten de gebaande paden een heleboel voor elkaar kan krijgen. De aandacht voor klimaatverandering lijkt af te nemen. Toch zijn er steeds meer mensen en bedrijven bezig om duurzamer om te gaan met energie, grondstoffen en hun omgeving."

Klimaatadaptatie in het klein

Bovendien gaat het Seinwezen ook letterlijk groen kleuren met dakboerin Annelies Kuipers. Op en om het pand wil zij groente en fruit gaan telen. Groen op het gebouw zorgt voor klimaatbeheersing, gedoseerde waterafvoer en verbetering van de luchtkwaliteit.

"En als je het dan over klimaatadaptatie hebt: we gaan een grote ondergrondse wateropslag realiseren", zegt Baud Schoenmaeckers. "Valt er veel regen, vangen we het op. Is het lange tijd droog, hebben we een grote voorraad. En ik wil graag onderzoeken of we op het terrein kunnen werken met poelen en wadi's."

Het Seinwezen wordt straks 'bewoond' door de vaste huurders. Daarnaast komt er ruimte voor flexibele werkplekken en vergaderruimtes voor kleine zelfstandigen en bedrijven.

Schoenmaeckers: "Ik hoop dat het Seinwezen een voorbeeld wordt voor ander industrieel erfgoed en dat we nog veel meer oude panden kunnen behouden door ze een groen en duurzaam gezicht te geven. De huidige Rijksoverheid is niet erg actief als het gaat om aanpassen aan en verminderen van klimaatverandering. Maar er zijn ontzettend veel mensen bezig met duurzame plannen. Laten we alle energie en potentie die overal in het land te vinden is, daarom aan elkaar linken en benutten. Dan kunnen we echt een duurzaam verschil gaan maken."

Kijk ook op www.seinwezen.nl